qe คือ นโยบายผ่อนคลายเชิงปริมาณที่สำคัญในปี 2025

นโยบายผ่อนคลายเชิงปริมาณ (QE): แกะกลไก, ผลกระทบ, และเส้นทางในโลกการเงินที่ซับซ้อน

ในโลกแห่งการลงทุนที่เต็มไปด้วยความผันผวนและปัจจัยมากมายที่ยากจะคาดเดา นโยบายการเงินของธนาคารกลางถือเป็นหนึ่งในหัวใจสำคัญที่มีอิทธิพลต่อทิศทางของเศรษฐกิจและตลาดทุนทั่วโลก คุณในฐานะนักลงทุน ไม่ว่าจะเป็นมือใหม่ที่เพิ่งเริ่มต้น หรือนักเทรดผู้มีประสบการณ์ที่ต้องการเจาะลึกกลไกตลาด ย่อมเคยได้ยินคำว่า “นโยบายผ่อนคลายเชิงปริมาณ” หรือ “QE” (Quantitative Easing) มาบ้างแล้วใช่ไหมครับ?

QE ไม่ใช่แค่คำศัพท์ทางเศรษฐศาสตร์ที่ซับซ้อน แต่คือเครื่องมืออันทรงพลังที่ถูกนำมาใช้ในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจ เพื่อพยุงและขับเคลื่อนระบบการเงินให้กลับมามีเสถียรภาพ บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจถึงแก่นแท้ของ QE ตั้งแต่ความหมาย กลไกการทำงาน ผลกระทบทั้งด้านบวกและด้านลบต่อตลาดการเงินและเศรษฐกิจ ไปจนถึงมาตรการตรงกันข้ามอย่าง QT (Quantitative Tightening) รวมถึงบริบทของประเทศไทย เพื่อให้คุณสามารถนำความรู้นี้ไปปรับใช้กับการตัดสินใจลงทุนได้อย่างชาญฉลาดและมั่นใจยิ่งขึ้น

• การช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจในช่วงวิกฤต
• การลดอัตราดอกเบี้ยระยะยาว
• การเพิ่มสภาพคล่องในตลาดการเงิน

ลำดับ	ผลกระทบของ QE
1	ลดอัตราดอกเบี้ย
2	กระตุ้นการลงทุน
3	เพิ่มสภาพคล่อง

QE คืออะไร? กลไกและวัตถุประสงค์ที่ไม่ธรรมดา

เรามาเริ่มต้นกันที่คำถามพื้นฐานที่สุด: QE คืออะไร? นโยบายผ่อนคลายเชิงปริมาณ หรือ Quantitative Easing คือมาตรการทางการเงินแบบ “นอกกรอบ” ที่ธนาคารกลางนำมาใช้เพื่อเพิ่มปริมาณเงินและสภาพคล่องในระบบเศรษฐกิจอย่างมหาศาล โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจให้ฟื้นตัวจากการชะลอตัวหรือภาวะถดถอยรุนแรง

แล้วธนาคารกลางทำ QE อย่างไรล่ะครับ? โดยทั่วไปแล้ว ธนาคารกลางจะเข้าซื้อ สินทรัพย์ระยะยาว จำนวนมากจากตลาดเสรี ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็น พันธบัตรรัฐบาล (Government Bonds) และบางครั้งก็อาจรวมถึงหลักทรัพย์ที่มีสินเชื่อที่อยู่อาศัยเป็นหลักประกัน (Mortgage-Backed Securities หรือ MBS) ในการเข้าซื้อสินทรัพย์เหล่านี้ ธนาคารกลางจะ “สร้างเงินขึ้นมาใหม่” ในบัญชีของตัวเองเพื่อจ่ายให้กับธนาคารพาณิชย์หรือสถาบันการเงินที่ขายสินทรัพย์เหล่านั้น ทำให้ธนาคารพาณิชย์มีเงินสำรองส่วนเกินเพิ่มขึ้นอย่างมหาศาล

เมื่อปริมาณเงินสำรองในระบบธนาคารพาณิชย์เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ก็จะนำไปสู่ผลลัพธ์หลายประการ:

• อัตราดอกเบี้ยระยะยาวลดลง: การเข้าซื้อพันธบัตรจำนวนมากของธนาคารกลางจะผลักดันให้ราคาพันธบัตรสูงขึ้น และทำให้อัตราผลตอบแทน (Yield) ของพันธบัตรลดลง ซึ่งส่งผลให้อัตราดอกเบี้ยอ้างอิงระยะยาวในตลาดปรับตัวลดลงตามไปด้วย
• กระตุ้นการกู้ยืมและการลงทุน: เมื่อต้นทุนการกู้ยืมลดลง ทั้งภาคธุรกิจและภาคครัวเรือนก็มีแนวโน้มที่จะกู้ยืมเงินไปลงทุนหรือใช้จ่ายมากขึ้น ซึ่งเป็นการกระตุ้นกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
• เพิ่มสภาพคล่องในระบบ: สภาพคล่องที่เพิ่มขึ้นช่วยให้ธนาคารพาณิชย์มีความพร้อมในการปล่อยสินเชื่อมากขึ้น ลดความเสี่ยงของการขาดสภาพคล่องในระบบการเงิน
• งบดุลของธนาคารกลางขยายตัว: แน่นอนว่าเมื่อธนาคารกลางซื้อสินทรัพย์มากขึ้น งบดุล (Balance Sheet) ของธนาคารกลางก็จะพองตัวขึ้นอย่างมหาศาล สะท้อนถึงปริมาณสินทรัพย์ที่ธนาคารกลางถือครอง

คุณคงพอจะเห็นภาพแล้วใช่ไหมครับว่า QE เป็นกลไกที่ซับซ้อน แต่มีเป้าหมายที่ชัดเจนคือการอัดฉีดเงินเข้าสู่ระบบเพื่อหล่อเลี้ยงและกระตุ้นเศรษฐกิจในยามจำเป็น

กลไกที่มีอยู่ใน QE	อธิบาย
การซื้อสินทรัพย์	ธนาคารกลางซื้อสินทรัพย์จากตลาดเพื่อเพิ่มสภาพคล่อง
ลดอัตราดอกเบี้ย	ช่วยให้การกู้ยืมเงินง่ายขึ้น
เพิ่มการลงทุน	กระตุ้นเศรษฐกิจโดยการสร้างกิจกรรมทางการค้า

ทำไมธนาคารกลางจึงต้องใช้ QE? เมื่อดอกเบี้ยนโยบายไม่เพียงพอ

คุณอาจสงสัยว่าทำไมธนาคารกลางถึงต้องใช้มาตรการที่ดูไม่ธรรมดานี้ ในเมื่อยังมีเครื่องมือแบบดั้งเดิมอย่างการปรับลดอัตราดอกเบี้ยนโยบายอยู่ คำตอบคือ QE มักถูกนำมาใช้เมื่อเครื่องมือแบบดั้งเดิมไม่สามารถกระตุ้นเศรษฐกิจได้อีกต่อไป หรือที่เราเรียกว่าภาวะ “Liquidity Trap” หรือ “กับดักสภาพคล่อง”

ลองนึกภาพสถานการณ์ที่เศรษฐกิจเข้าสู่ภาวะถดถอยรุนแรง เช่นเดียวกับที่เกิดขึ้นหลัง วิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ (Subprime Crisis) ในปี 2008 หรือการแพร่ระบาดของ COVID-19 ในปี 2020 ในช่วงเวลาดังกล่าว ธนาคารกลางจะพยายามลดอัตราดอกเบี้ยนโยบายลงเรื่อยๆ เพื่อให้ต้นทุนการกู้ยืมถูกลงและกระตุ้นการลงทุนและการบริโภค

แต่เมื่ออัตราดอกเบี้ยนโยบายลดลงจนเกือบเข้าใกล้ศูนย์ หรือแม้กระทั่งติดลบ (Zero Lower Bound หรือ ZLB) ซึ่งไม่สามารถลดได้อีกแล้ว ประชาชนและธุรกิจก็ยังไม่มั่นใจที่จะกู้ยืมหรือลงทุน เพราะเศรษฐกิจมีความไม่แน่นอนสูง นี่คือจุดที่เครื่องมือแบบดั้งเดิมเริ่มหมดประสิทธิภาพ ธนาคารกลางจึงต้องหันมาใช้ QE เป็นเครื่องมือ “เสริม” เพื่อผลักดันอัตราดอกเบี้ยระยะยาวให้ต่ำลงไปอีก และเพิ่มสภาพคล่องในระบบโดยตรง เพื่อเป็นแรงจูงใจสุดท้ายให้ภาคเอกชนหันกลับมาลงทุนและใช้จ่ายอีกครั้ง

กลไกของ QE จึงไม่ได้แค่ลดต้นทุนทางการเงิน แต่ยังรวมถึงการสร้าง “Wealth Effect” หรือ “ผลกระทบทางความมั่งคั่ง” ด้วยการผลักดันให้ราคาสินทรัพย์ทางการเงิน เช่น หุ้นและอสังหาริมทรัพย์ปรับตัวสูงขึ้น เมื่อประชาชนรู้สึกว่าตนเองมีฐานะทางการเงินที่ดีขึ้นจากมูลค่าสินทรัพย์ที่เพิ่มขึ้น ก็อาจส่งผลให้เกิดการใช้จ่ายและการลงทุนเพิ่มขึ้นตามมา

อำนาจของดอลลาร์: กุญแจสำคัญสู่การอัดฉีดสภาพคล่องอย่างอิสระ

ทำไมสหรัฐอเมริกา ซึ่งนำโดย ธนาคารกลางสหรัฐฯ (Fed) จึงเป็นผู้เล่นหลักที่สามารถดำเนินนโยบาย QE ได้อย่างมโหฬารและต่อเนื่อง ขณะที่ประเทศอื่น ๆ อาจมีข้อจำกัดมากกว่า? คำตอบอยู่ที่สถานะของ เงินดอลลาร์สหรัฐฯ ในฐานะ สกุลเงินหลักและเงินสำรองของโลก (World’s Reserve Currency)

การที่ดอลลาร์เป็นสกุลเงินที่ใช้ในการค้าขายระหว่างประเทศส่วนใหญ่ และเป็นสกุลเงินที่ธนาคารกลางทั่วโลกถือครองเป็นทุนสำรองระหว่างประเทศในสัดส่วนที่สูง ทำให้สหรัฐฯ มี “อภิสิทธิ์” ในการพิมพ์เงินเพื่อดำเนินนโยบาย QE ได้อย่างค่อนข้างอิสระ เมื่อ Fed พิมพ์ดอลลาร์ออกมา สภาพคล่องเหล่านั้นจะถูกดูดซับไปในระบบการเงินโลก ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในเศรษฐกิจสหรัฐฯ เพียงอย่างเดียว นี่คือเหตุผลว่าทำไม แม้จะมีการพิมพ์เงินมหาศาล ค่าเงินดอลลาร์ก็ยังคงรักษาเสถียรภาพและความน่าเชื่อถือไว้ได้ในระดับหนึ่ง

หากเป็นประเทศที่มีสกุลเงินไม่ใช่เงินสำรองหลักของโลก การพิมพ์เงินในปริมาณมหาศาลอาจนำไปสู่ภาวะเงินเฟ้อรุนแรงและค่าเงินที่อ่อนค่าลงอย่างรวดเร็ว เนื่องจากเงินที่พิมพ์ออกมาไม่ได้ถูกดูดซับไปในตลาดโลก แต่จะหมุนเวียนอยู่แค่ในประเทศเท่านั้น

สถานะของดอลลาร์จึงเป็นเสมือน “ใบอนุญาต” ให้ Fed สามารถดำเนินนโยบายการเงินเชิงรุกได้มากกว่าธนาคารกลางอื่นๆ เช่น ธนาคารกลางยุโรป (ECB) หรือ ธนาคารกลางญี่ปุ่น (BOJ) ซึ่งแม้จะทำ QE เช่นกัน แต่ก็ต้องเผชิญกับข้อจำกัดและความท้าทายที่แตกต่างกันไป การเข้าใจบทบาทของดอลลาร์จึงเป็นสิ่งสำคัญในการวิเคราะห์ผลกระทบของ QE ในระดับโลก

QE ดันราคาหุ้นและสินทรัพย์: วิกฤตปี 2008 และ 2020 เป็นเครื่องพิสูจน์

ผลกระทบที่ชัดเจนและจับต้องได้ที่สุดของ QE ที่นักลงทุนสัมผัสได้โดยตรงคือการที่มันช่วย “หนุน” ตลาดหุ้นและสินทรัพย์ทางการเงินให้ปรับตัวสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ เราได้เห็นปรากฏการณ์นี้อย่างชัดเจนหลังวิกฤตใหญ่สองครั้งที่ผ่านมา

• วิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ (2008-2009): หลังวิกฤตการเงินโลกครั้งใหญ่ Fed ได้ดำเนิน QE รอบแรก (QE1) ในปลายปี 2008 ตามมาด้วย QE2 และ QE3 ในช่วงหลายปีถัดมา สภาพคล่องที่ถูกอัดฉีดเข้าสู่ระบบการเงินจำนวนมหาศาลนี้ได้ช่วยให้ ตลาดหุ้นสหรัฐฯ โดยเฉพาะดัชนี S&P 500 ฟื้นตัวจากจุดต่ำสุดได้อย่างรวดเร็วและต่อเนื่อง สร้างขาขึ้นที่ยาวนานหลายปี

• วิกฤต COVID-19 (2020): เมื่อเศรษฐกิจโลกหยุดชะงักจากการล็อกดาวน์ Fed ตอบสนองด้วย QE ในขนาดที่ใหญ่และรวดเร็วกว่าครั้งใดๆ พร้อมกับการลดอัตราดอกเบี้ยลงสู่ระดับใกล้ศูนย์อีกครั้ง มาตรการเหล่านี้ได้ช่วยพยุงตลาดหุ้นและสินทรัพย์อื่นๆ ให้ฟื้นตัวอย่างน่าเหลือเชื่อ โดยเฉพาะหุ้นกลุ่มเทคโนโลยีและหุ้นเติบโต (Growth Stock) ที่ได้รับอานิสงส์จากอัตราดอกเบี้ยที่ถูกกดให้ต่ำ ทำให้มูลค่าในอนาคตของบริษัทเหล่านี้ดูน่าสนใจยิ่งขึ้นเมื่อเทียบกับหุ้นคุณค่า (Value Stock)

ทำไมถึงเป็นเช่นนั้นล่ะครับ? เมื่อธนาคารกลางอัดฉีดสภาพคล่องเข้าไปในระบบและกดอัตราดอกเบี้ยให้ต่ำลง นักลงทุนก็มีแรงจูงใจที่จะโยกย้ายเงินจากสินทรัพย์ที่ให้ผลตอบแทนต่ำอย่างพันธบัตรหรือเงินฝาก ไปยังสินทรัพย์ที่มีความเสี่ยงสูงกว่าแต่มีโอกาสให้ผลตอบแทนดีกว่าอย่างหุ้น อสังหาริมทรัพย์ หรือแม้แต่สินทรัพย์ทางเลือกอย่าง ทองคำ และ คริปโตเคอร์เรนซี เงินจำนวนมหาศาลนี้จึงมักไหลเข้าสู่ตลาดทุนและตลาดสินทรัพย์ต่างๆ จนทำให้ราคาปรับตัวสูงขึ้น

ช่วงเวลา	เหตุการณ์	ผลกระทบ
2008-2009	วิกฤตแฮมเบอร์เกอร์	การฟื้นตัวเร็วของตลาดหุ้น
2020	วิกฤต COVID-19	การฟื้นตัวของหุ้นเทคโนโลยี

สภาพคล่องมหาศาลไหลไปไหน? เมื่อเศรษฐกิจจริงไม่สะท้อน Money Velocity

แม้ QE จะทำให้ตลาดหุ้นและสินทรัพย์ทางการเงินเฟื่องฟู แต่คุณเคยสังเกตไหมครับว่า แม้จะมีการอัดฉีดเงินเข้าสู่ระบบอย่างมหาศาล แต่ “ความเร็วของการหมุนเวียนของเงิน” (Money Velocity) โดยเฉพาะอย่างยิ่ง M1 Money Velocity กลับไม่ได้เพิ่มขึ้นมากนักในหลายช่วงเวลาที่ทำ QE?

Money Velocity คือตัวชี้วัดว่าเงิน 1 หน่วยมีการเปลี่ยนมือในระบบเศรษฐกิจจริง (เช่น การซื้อขายสินค้าและบริการ) บ่อยแค่ไหนในช่วงเวลาหนึ่ง หาก Money Velocity ต่ำลง นั่นหมายความว่าเงินที่ถูกสร้างขึ้นมาใหม่ส่วนใหญ่ไม่ได้ถูกนำไปหมุนเวียนในเศรษฐกิจจริงเพื่อกระตุ้นการผลิต การจ้างงาน หรือการบริโภคโดยตรง แต่กลับไปกระจุกตัวอยู่ที่ใดที่หนึ่งแทน

จากข้อมูลที่เราเห็นมาหลายครั้ง เงินที่เกิดจาก QE ส่วนใหญ่ไหลไปสู่:

• เงินสำรองของธนาคารพาณิชย์: ธนาคารพาณิชย์ที่ขายพันธบัตรให้กับธนาคารกลาง มักจะเก็บเงินที่ได้มาเป็นเงินสำรองส่วนเกิน (Excess Reserves) แทนที่จะปล่อยกู้ให้กับภาคธุรกิจหรือครัวเรือนทั้งหมด โดยเฉพาะในช่วงที่ความต้องการสินเชื่อไม่สูง หรือมีความไม่แน่นอนทางเศรษฐกิจสูง

• ตลาดทุนและสินทรัพย์ทางการเงิน: สภาพคล่องที่เหลือจะไหลเข้าสู่ตลาดหุ้น ตลาดตราสารหนี้ หรือแม้กระทั่งตลาดอสังหาริมทรัพย์และสินทรัพย์ทางเลือกอื่นๆ เพื่อแสวงหาผลตอบแทนที่ดีกว่าดอกเบี้ยเงินฝากที่ต่ำมาก ทำให้เกิด ภาวะเงินเฟ้อในสินทรัพย์ (Asset Inflation) แทนที่จะเป็นเงินเฟ้อในสินค้าและบริการ (Consumer Price Inflation) ในทันที

• บริษัทใหญ่: บริษัทที่มีความสามารถในการระดมทุนในตลาดตราสารหนี้ จะสามารถกู้ยืมเงินได้ในอัตราดอกเบี้ยที่ถูกมาก แต่แทนที่จะนำเงินไปลงทุนในโครงการใหม่ๆ ที่สร้างการจ้างงาน บางส่วนอาจนำไปซื้อหุ้นคืน (Share Buybacks) หรือควบรวมกิจการ (M&A) ซึ่งไม่ได้ส่งผลโดยตรงต่อการเติบโตของเศรษฐกิจในวงกว้าง

สิ่งนี้ทำให้เกิดคำถามสำคัญเกี่ยวกับประสิทธิภาพของ QE ในการกระตุ้นเศรษฐกิจจริง และชี้ให้เห็นว่าสภาพคล่องจำนวนมากนี้ไม่ได้กระจายไปทั่วถึงทุกคนในสังคม แต่กลับไปเพิ่มความมั่งคั่งให้กับกลุ่มผู้ถือสินทรัพย์ทางการเงินเสียมากกว่า

ความเสี่ยงที่ซ่อนอยู่: เงินเฟ้อและฟองสบู่ในตลาดสินทรัพย์

แม้ QE จะมีส่วนช่วยในการกอบกู้วิกฤตและกระตุ้นเศรษฐกิจ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่ามันมาพร้อมกับ “ด้านมืด” และความเสี่ยงที่อาจส่งผลกระทบในระยะยาว คุณพร้อมที่จะเผชิญหน้ากับความจริงในมุมนี้ไหมครับ?

ความเสี่ยงประการแรกที่หลายฝ่ายกังวลคือ ภาวะเงินเฟ้อ (Inflation) ในระยะยาว เมื่อปริมาณเงินในระบบเพิ่มขึ้นอย่างมหาศาล แต่ปริมาณสินค้าและบริการไม่ได้เพิ่มขึ้นตามทัน ก็มีโอกาสที่ราคาสินค้าและบริการจะปรับตัวสูงขึ้น ทำให้กำลังซื้อของเงินลดลง เราได้เห็นสัญญาณของเงินเฟ้อที่พุ่งสูงขึ้นอย่างชัดเจนในช่วงที่ผ่านมา ซึ่งเป็นผลพวงส่วนหนึ่งจากนโยบาย QE ที่ดำเนินมาอย่างต่อเนื่อง

อีกหนึ่งความเสี่ยงใหญ่คือ การเกิดภาวะฟองสบู่ในสินทรัพย์ต่างๆ (Asset Bubbles) การที่สภาพคล่องจำนวนมหาศาลไหลเข้าสู่ตลาดหุ้น อสังหาริมทรัพย์ หรือแม้แต่สินทรัพย์ทางเลือกอย่างคริปโตเคอร์เรนซี ทำให้ราคาของสินทรัพย์เหล่านี้พุ่งสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว เกินกว่าปัจจัยพื้นฐานที่แท้จริงจะรองรับได้ หากฟองสบู่เหล่านี้แตก ก็อาจนำไปสู่วิกฤตทางการเงินครั้งใหม่ที่รุนแรงได้ ตัวอย่างเช่น ราคาบ้านที่พุ่งสูงขึ้นในบางพื้นที่ หรือมูลค่าหุ้นของบางบริษัทที่ทะยานขึ้นอย่างไม่สมเหตุสมผล

นอกจากนี้ QE ยังส่งผลกระทบต่อ แรงจูงใจในการออมเงิน ของประชาชนด้วย เมื่ออัตราดอกเบี้ยเงินฝากอยู่ในระดับต่ำมาก ผู้ที่พึ่งพิงรายได้จากดอกเบี้ยหรือตราสารหนี้ เช่น ผู้เกษียณอายุ ก็จะได้รับผลกระทบอย่างหนัก ทำให้ต้องหันไปลงทุนในสินทรัพย์ที่มีความเสี่ยงสูงขึ้นเพื่อแสวงหาผลตอบแทนที่เพียงพอต่อการดำรงชีพ ซึ่งอาจทำให้พวกเขาตกอยู่ในความเสี่ยงมากขึ้น

ดังที่นักลงทุนและผู้จัดการกองทุนระดับโลกอย่าง Ray Dalio (เรย์ ดาลิโอ) เคยกล่าวไว้ว่า “เมื่อดอกเบี้ยเป็นศูนย์หรือติดลบ ผู้คนจะโยกย้ายเงินจากเงินสดและพันธบัตรไปสู่สินทรัพย์อื่น ๆ และเมื่อสิ่งนั้นเกิดขึ้น มันจะสร้างผลกระทบทางความมั่งคั่งที่ทำให้คนที่ถือสินทรัพย์นั้นรู้สึกรวยขึ้น” ซึ่งเป็นทั้งผลดีและผลร้ายในเวลาเดียวกัน

วัฏจักรของเงินตรา: บทเรียนจากประวัติศาสตร์ถึงความเปราะบางของ Fiat Money

เมื่อเราพูดถึงการพิมพ์เงินจำนวนมหาศาลผ่าน QE สิ่งหนึ่งที่เราไม่อาจมองข้ามได้คือ “วัฏจักรของเงินตรา” ที่มีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงไปตลอดประวัติศาสตร์ นี่คือแนวคิดที่สำคัญที่คุณควรทำความเข้าใจเพื่อเห็นภาพรวมของระบบการเงินที่เราอยู่ในปัจจุบัน

มนุษย์เราเริ่มต้นจากระบบ Hard Money เช่น การใช้ ทองคำ หรือโลหะมีค่าเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน ซึ่งมีมูลค่าในตัวเองและมีปริมาณจำกัด จากนั้นจึงพัฒนามาสู่ Claims on Hard Money หรือเงินกระดาษที่ยังคงมีสินทรัพย์แข็งค่าอย่างทองคำค้ำประกันอยู่ (เช่น ระบบ Bretton Woods ที่สิ้นสุดลงในปี 1971)

และในที่สุด เราก็ก้าวเข้าสู่ยุคของ Fiat Money หรือ “เงินที่ไร้สินทรัพย์ค้ำประกัน” ซึ่งเป็นระบบที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน เงิน Fiat Money มีมูลค่าได้เพราะความเชื่อมั่นและการบังคับใช้ของรัฐบาลและธนาคารกลาง การที่ธนาคารกลางสามารถพิมพ์เงินได้โดยไม่ต้องมีทองคำหรือสินทรัพย์อื่นใดมาค้ำประกัน คือหัวใจสำคัญที่ทำให้ QE สามารถเกิดขึ้นได้

แต่ระบบ Fiat Money ก็มาพร้อมกับความเสี่ยงอันยิ่งใหญ่ ดังที่ Mr. Serotonin และนักวิเคราะห์หลายท่านได้ตั้งข้อสังเกตไว้ว่า หากประเทศหนึ่งมี หนี้เพิ่มขึ้นมากเกินกว่ารายได้ ที่ประเทศนั้นจะสามารถชำระคืนได้ และการพึ่งพาการพิมพ์เงินเพื่อชำระหนี้เป็นทางออกสุดท้าย ความน่าเชื่อถือของเงินสกุลนั้นก็จะเริ่มลดลง ซึ่งอาจนำไปสู่การสูญเสียความเชื่อมั่นในระบบเงินตราในที่สุด นี่คือบทเรียนสำคัญจากประวัติศาสตร์ของหลายประเทศที่เคยเผชิญกับภาวะเงินเฟ้อรุนแรงจนเงินไร้ค่า

แม้ว่าการที่ดอลลาร์สหรัฐฯ เป็นสกุลเงินหลักของโลกจะช่วยพยุงสถานการณ์ไว้ได้ในขณะนี้ แต่แนวคิดเรื่องวัฏจักรของเงินตรานี้เป็นสิ่งที่เราในฐานะนักลงทุนต้องตระหนักอยู่เสมอ เพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

จาก QE สู่ QT: เมื่อธนาคารกลางต้องดึงสภาพคล่องคืน

เมื่อเศรษฐกิจฟื้นตัวและภาวะเงินเฟ้อเริ่มส่งสัญญาณพุ่งสูงขึ้น ธนาคารกลางก็จำเป็นต้อง “ปรับสมดุล” นโยบายการเงิน จากการอัดฉีดสภาพคล่องอย่าง QE ไปสู่การ “ถอนสภาพคล่อง” ออกจากระบบ หรือที่เรียกว่า Quantitative Tightening (QT)

QT คือมาตรการที่ตรงกันข้ามกับ QE โดยสิ้นเชิง โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อ ลดปริมาณเงิน ในระบบเศรษฐกิจ และ ควบคุมเงินเฟ้อ ที่อาจเกิดจากการมีสภาพคล่องมากเกินไป ธนาคารกลางดำเนินการ QT โดยการ:

• ปล่อยให้ตราสารทางการเงินที่ถือครองครบกำหนดโดยไม่ซื้อเพิ่ม: แทนที่จะนำเงินที่ได้จากการไถ่ถอนพันธบัตรที่ครบกำหนดไปซื้อพันธบัตรชุดใหม่ ธนาคารกลางจะปล่อยให้พันธบัตรเหล่านั้นครบกำหนดไปเฉยๆ ซึ่งเท่ากับเป็นการดูดเงินออกจากระบบโดยปริยาย

• การขายสินทรัพย์ในงบดุล: ในบางกรณี ธนาคารกลางอาจตัดสินใจขายสินทรัพย์บางส่วนที่ถือครองอยู่ในงบดุลออกสู่ตลาด ซึ่งจะยิ่งเร่งการถอนสภาพคล่องออกจากระบบ

ผลกระทบของ QT ก็จะตรงกันข้ามกับ QE ด้วยเช่นกัน:

• สภาพคล่องในระบบลดลง: เมื่อเงินถูกดูดออกจากระบบ ธนาคารพาณิชย์ก็มีเงินสำรองส่วนเกินลดลง ทำให้ความสามารถในการปล่อยสินเชื่อลดลง
• อัตราดอกเบี้ยระยะกลาง-ยาวเพิ่มขึ้น: เมื่อธนาคารกลางลดการถือครองพันธบัตร และ/หรือขายพันธบัตรออกสู่ตลาด ราคาพันธบัตรจะลดลง ทำให้อัตราผลตอบแทนของพันธบัตรระยะกลางถึงยาวปรับตัวสูงขึ้น
• ราคาสินทรัพย์ทางการเงินปรับลดลง: สภาพคล่องที่ลดลงและต้นทุนทางการเงินที่สูงขึ้น มักส่งผลให้ราคาของสินทรัพย์ทางการเงิน เช่น หุ้นและอสังหาริมทรัพย์ ปรับตัวลดลง
• ตลาดการเงินผันผวน: การเปลี่ยนแปลงนโยบายจาก QE สู่ QT มักสร้างความไม่แน่นอนและความผันผวนให้กับตลาดการเงินทั่วโลก เพราะนักลงทุนต้องปรับตัวรับกับสภาพแวดล้อมใหม่

การเปลี่ยนผ่านจาก QE สู่ QT เป็นช่วงเวลาที่ท้าทายสำหรับธนาคารกลางและตลาดการเงิน เพราะต้องบริหารจัดการให้เกิดความสมดุล โดยไม่ทำให้เศรษฐกิจเข้าสู่ภาวะถดถอยอีกครั้ง

มุมมองของประเทศไทยต่อ QE/QT: ทำไม ธปท. ยังไม่ใช้ QE และผลกระทบที่หลีกเลี่ยงไม่ได้

หลังจากทำความเข้าใจ QE และ QT ในระดับโลกแล้ว คุณอาจสงสัยว่า ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ได้นำมาตรการเหล่านี้มาใช้หรือไม่ และมีมุมมองอย่างไร?

คำตอบคือ ธนาคารแห่งประเทศไทยยังไม่ได้นำมาตรการ QE มาใช้ ในการแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจโดยตรงเช่นเดียวกับประเทศมหาอำนาจหลักๆ สาเหตุหลักมาจากบริบทและโครงสร้างเศรษฐกิจของไทยที่แตกต่างกัน:

• สภาพคล่องในระบบสูง: ธปท. ให้ความเห็นว่า สภาพคล่องในระบบธนาคารพาณิชย์ของไทยอยู่ในระดับสูงเป็นประวัติการณ์อยู่แล้ว แม้ในช่วงวิกฤต COVID-19 การอัดฉีดสภาพคล่องเพิ่มเติมผ่าน QE จึงอาจไม่จำเป็นและอาจก่อให้เกิดผลเสียมากกว่าผลดี

• โครงสร้างการระดมทุนภาคเอกชน: ภาคเอกชนไทยยังคงพึ่งพาสถาบันการเงินเป็นหลักในการระดมทุน (ผ่านเงินกู้จากธนาคารพาณิชย์) ตลาดตราสารหนี้ของไทยยังมีขนาดไม่ใหญ่เท่าประเทศพัฒนาแล้ว ทำให้ผลของ QE ที่เน้นการซื้อพันธบัตรอาจไม่ส่งผลวงกว้างต่อการระดมทุนของภาคเอกชนในประเทศเท่าที่ควร

• เครื่องมือที่มีอยู่เพียงพอ: ธปท. ยังคงเชื่อว่าเครื่องมือทางการเงินแบบดั้งเดิม เช่น การปรับอัตราดอกเบี้ยนโยบาย การดูแลสภาพคล่องในตลาดเงิน และมาตรการสินเชื่อต่างๆ ยังคงมีประสิทธิภาพเพียงพอในการดูแลเศรษฐกิจไทย

อย่างไรก็ตาม แม้ไทยจะไม่ได้ทำ QE เอง แต่เราก็ยังคงได้รับ ผลกระทบจากนโยบาย QE/QT ของประเทศเศรษฐกิจหลักอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ผ่านช่องทางต่างๆ เช่น:

• ความผันผวนของเงินทุนเคลื่อนย้าย (Capital Flows): เมื่อ Fed ทำ QE เงินทุนจะไหลเข้าสู่ตลาดเกิดใหม่รวมถึงไทยเพื่อแสวงหาผลตอบแทนที่สูงขึ้น แต่เมื่อ Fed ทำ QT เงินทุนก็จะไหลกลับสู่สหรัฐฯ ทำให้ค่าเงินบาทและตลาดหุ้นไทยผันผวน
• อัตราแลกเปลี่ยน: นโยบายการเงินของประเทศมหาอำนาจมีผลต่อค่าเงินดอลลาร์ ซึ่งส่งผลกระทบต่อค่าเงินบาทและการส่งออกนำเข้าของไทย
• ราคาสินทรัพย์ในตลาดโลก: QE และ QT มีผลต่อราคาสินทรัพย์สำคัญ เช่น ทองคำ สินค้าโภคภัณฑ์ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญต่อการลงทุนและการดำเนินธุรกิจของไทย

การทำความเข้าใจนโยบายเหล่านี้จึงสำคัญอย่างยิ่งสำหรับนักลงทุนที่ต้องการจะนำพอร์ตการลงทุนของคุณให้รอดพ้นจากความผันผวน และหากคุณกำลังมองหาโอกาสในการซื้อขายสินทรัพย์ที่หลากหลายในตลาดโลก ไม่ว่าจะเป็นคู่สกุลเงิน หรือสัญญาซื้อขายส่วนต่าง (CFD) อื่นๆ ที่ได้รับผลกระทบจากนโยบายการเงินเหล่านี้ Moneta Markets เป็นแพลตฟอร์มที่น่าสนใจสำหรับคุณ แพลตฟอร์มนี้มาจากออสเตรเลีย และนำเสนอเครื่องมือการซื้อขายที่หลากหลายซึ่งรองรับได้ทั้งมือใหม่และนักเทรดมืออาชีพ

บทเรียนล่าสุดปี 2023: การเพิ่มสภาพคล่องแบบเฉพาะกิจกับการสร้างเสถียรภาพ

สถานการณ์ล่าสุดที่เราได้เห็นใน ปี 2023 ซึ่งมีเหตุการณ์ วิกฤตธนาคารขนาดเล็กในสหรัฐฯ โดยเฉพาะการล้มของ Sillicon Valley Bank (SVB) ได้นำไปสู่การตอบสนองของ Fed ที่น่าสนใจ ซึ่งแตกต่างจาก QE แบบดั้งเดิม

ในช่วงวิกฤตนั้น Fed ได้เพิ่มสภาพคล่องให้กับสถาบันการเงินผ่านกลไกใหม่ๆ เช่น Bank Term Funding Program (BTFP) และ Discount Window Lending มาตรการเหล่านี้คือการที่ Fed ให้เงินกู้แก่ธนาคารพาณิชย์โดยมีหลักทรัพย์คุณภาพสูงเป็นประกัน เพื่อให้ธนาคารมีสภาพคล่องเพียงพอในการรองรับการถอนเงินของลูกค้าและคลี่คลายความกังวลในระบบธนาคาร

สิ่งสำคัญที่คุณต้องแยกแยะคือ มาตรการเหล่านี้ ไม่ใช่ QE แบบดั้งเดิม ที่มีเป้าหมายเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจในภาพรวม แต่เป็นการ “พิมพ์เงินเพื่อเตรียมสภาพคล่องรองรับปัญหาของสถาบันการเงินโดยเฉพาะ” เป็นการเพิ่มสภาพคล่องแบบเฉพาะกิจเพื่อแก้ไขปัญหาเชิงโครงสร้างของระบบธนาคารในระยะสั้น และสร้างความเชื่อมั่นให้กับตลาด เพื่อควบคุมสถานการณ์ความผันผวนไม่ให้ลุกลามบานปลาย

แม้จะไม่ใช่ QE ในความหมายที่แท้จริง แต่เหตุการณ์นี้แสดงให้เห็นถึงความยืดหยุ่นและความสามารถของธนาคารกลางในการปรับเปลี่ยนนโยบายและกลไก เพื่อรับมือกับวิกฤตเฉพาะหน้าที่เกิดขึ้น ซึ่งเป็นสิ่งที่เราในฐานะนักลงทุนต้องจับตาดูอยู่เสมอ เพราะการตัดสินใจของธนาคารกลางส่งผลโดยตรงต่อพอร์ตการลงทุนของเรา

สรุป: ทำความเข้าใจ QE เพื่อการลงทุนที่ชาญฉลาดในโลกที่ไม่หยุดนิ่ง

QE ได้พิสูจน์แล้วว่าเป็นเครื่องมือทางการเงินที่มีอานุภาพสูงในการกอบกู้วิกฤตและกระตุ้นเศรษฐกิจในยามจำเป็น มันได้ช่วยพยุงตลาดการเงินและป้องกันภาวะถดถอยที่เลวร้ายที่สุดในหลายครั้งที่ผ่านมา แต่การใช้งานอย่างต่อเนื่องก็ไม่ได้ปราศจากราคาที่ต้องจ่าย ทั้งในรูปแบบของความเสี่ยงเงินเฟ้อและภาวะฟองสบู่ในสินทรัพย์ต่างๆ ที่เราต้องเผชิญในปัจจุบัน

ในฐานะนักลงทุน คุณได้เห็นแล้วว่าสภาพคล่องจำนวนมหาศาลที่ถูกอัดฉีดผ่าน QE มักไหลเข้าสู่ตลาดทุนและสินทรัพย์ทางการเงินมากกว่าที่จะหมุนเวียนในเศรษฐกิจจริง ทำให้เกิดปรากฏการณ์ที่ตลาดหุ้นและสินทรัพย์ต่างๆ พุ่งสูงขึ้น แต่ในขณะเดียวกันก็อาจนำไปสู่ความเสี่ยงด้านเงินเฟ้อและฟองสบู่ในระยะยาว การทำความเข้าใจทั้ง QE และ QT รวมถึงการติดตามทิศทางการดำเนินนโยบายของธนาคารกลางหลัก จึงเป็นสิ่งสำคัญยิ่งสำหรับคุณ

โลกการเงินไม่เคยหยุดนิ่ง และนโยบายการเงินก็เป็นปัจจัยสำคัญที่ขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงเหล่านั้น การที่เราเข้าใจกลไกเหล่านี้อย่างลึกซึ้ง จะช่วยให้เราสามารถประเมินสถานการณ์ตลาด คาดการณ์แนวโน้ม และปรับกลยุทธ์การลงทุนได้อย่างเหมาะสม เพื่อนำพาพอร์ตการลงทุนของคุณให้เติบโตในทุกสภาพเศรษฐกิจ

ในโลกที่การเปลี่ยนแปลงทางนโยบายการเงินเกิดขึ้นอยู่เสมอ การเลือกแพลตฟอร์มการซื้อขายที่มั่นคงและมีประสิทธิภาพจึงเป็นสิ่งจำเป็น Moneta Markets นั้นเป็นแพลตฟอร์มที่รองรับ MT4, MT5, และ Pro Trader ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มยอดนิยม และยังโดดเด่นด้วยการประมวลผลคำสั่งที่รวดเร็วและสเปรดที่ต่ำ ซึ่งจะช่วยให้คุณสามารถเข้าถึงและซื้อขายสินทรัพย์ทางการเงินหลากหลายประเภทได้อย่างมีประสิทธิภาพ

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับqe คือ

Q：QE คืออะไร?

A：QE คือมาตรการทางการเงินที่ธนาคารกลางใช้อัดฉีดสภาพคล่องเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจเพื่อกระตุ้นการเติบโต

Q：เหตุใดธนาคารกลางจึงต้องใช้ QE?

A：เมื่ออัตราดอกเบี้ยนโยบายไม่สามารถลดลงได้อีก ธนาคารกลางจะหันมาใช้ QE เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ

Q：มีความเสี่ยงอะไรจากการใช้ QE?

A：การใช้ QE อาจส่งผลให้เกิดเงินเฟ้อและฟองสบู่ในตลาดสินทรัพย์ในระยะยาว